Het woord als wapen

Wegens succes verlengd. Al meer dan 50 jaar worden de termen ‘complotdenker’ en ‘complottheorie’ als wapen gebruikt tegen hen die zich afvragen of achter een grote gebeurtenis een ander verhaal schuil gaat dan wordt verteld. Zij die zo ‘eigenwijs’ zijn dat toch te doen wacht het meest effectieve verbale wapen van de afgelopen halve eeuw: ‘Complotdenker’.

Foto: Afbeelding: Pixabay.

Samenzweringsontkenners

“Het is pijnlijk duidelijk dat de piramidale maatschappelijke en juridische structuren die de mensheid heeft laten ontstaan, precies het soort dominantiehiërarchieën zijn die ongetwijfeld de sociopaat bevoordelen. Een menselijk wezen dat werkt met een normale en gezonde coöperatieve instelling is weinig geneigd deel te nemen aan de strijd die nodig is om een bedrijfs- of politieke ladder te beklimmen.
Dus wat stellen samenzweringsontkenners zich voor dat de 70 miljoen of meer sociopaten in de wereld de hele dag doen, geboren in een “spel”, waarin alle rijkdom en macht zich aan de top van de piramide bevinden, terwijl de meest effectieve attributen om te “winnen” meedogenloosheid en amoraliteit zijn? Hebben ze nooit Monopoly gespeeld?”
Dat schreef Tim Foyle van de Off Guardian.

Behalve natuurrampen zijn er ook geen historische gebeurtenissen van enige betekenis waaraan geen (geheim) plan is voorafgegaan.

Waarheid sneuvelt het eerst

In tijden van spanning is de waarheid het eerste slachtoffer. Zoveel is duidelijk. Dat is van alle tijden. Geen oorlog zonder leugens of ‘alternatieve feiten’. Geen communicatie van leugens en ‘alternatieve feiten’ zonder inzet van de media, media die meestal in bezit zijn van diegenen die baat hebben bij het valse narratief.
Het menselijk gedrag wordt voor een groot deel bepaald door wat hij voelt, weet of denkt te weten. En dat is met weinig communicatieve middelen behoorlijk te sturen. Het narratief en de geschiedenis worden altijd door de machtigen en overwinnaars geschreven, het is hun verhaal, anders gezegd ‘narratief’, dat de boeken in gaat als ‘geschiedenis’. U moet geloven dat de alles verwoestende oorlog er was om uw vrijheid te beschermen, de oneindige reeks prikken er is om uw gezondheid te beschermen. De democratie wordt bevorderd door politieke partijen te verbieden. Dat een referendum een gevaar voor de democratie betekent. Dat die ‘anderen’ onze vijand zijn en ons morgen kunnen overvallen. Dat censuur nodig is om de vrijheid van meningsuiting te beschermen.

Valse narratieven

Er wordt ons nogal wat op de mouw gespeld. Bovengenoemde voorbeelden zijn geen complottheorieën maar valse narratieven. Toch is bij een groot deel van de bevolking het geloof in de berichtgeving van overheid via de media nog ongebroken, voortbordurend op het in minder spannende tijden opgebouwde vertrouwen in de overheid en een onafhankelijke pers.
Tijden zijn echter veranderd en burgers moeten rekening houden dat daarmee ook het bestuur van ons land in een sterk gecentraliseerde wereld een andere is dan enkele decennia geleden. Ook de media, die ooit in talrijke handen waren, zijn in bezit gekomen van enkele grote internationaal opererende beleggers, bedrijven die meerdere belangen hebben en daar ‘hun’ media voor kunnen inzetten. Slechts enkele mega-persbureau’s leveren de content aan die duizenden mediakanalen wereldwijd klakkeloos overnemen.

Inderdaad, er zijn veel complotten

Grote niet-natuurlijke gebeurtenissen die de voorpagina’s halen zijn vrijwel zonder uitzondering:

• Gepland
• In het geheim
• Meestal met slechte bedoelingen.

en voldoen daarmee aan de term ‘complot’.

Welk verhaal u ook gelooft, over de moord op president Kennedy, 9/11 of MH17, elk van deze gebeurtenissen kent een officieel narratief. En wie zo’n narratief analyseert, ontdekt dat het altijd complotten zijn, in dit geval ‘officiële’ voorgeschreven complotten.
Zo zou President Kennedy door één man vermoord zijn, Lee Harvey Oswald. De kogels die van verschillende kanten op de president afkwamen, zouden zijn afgevuurd door een en dezelfde persoon. Ook zouden terroristen 4 vliegtuigen hebben gekaapt om onder andere op de WTC-torens in te vliegen. Dat is het officiële complot. Andere versies worden afgedaan met ‘complottheorie’ van een ‘complotdenker’. Het officiële verhaal echter is ook een complot, een in het geheim geplande plot met slechte bedoelingen, alleen een die als ‘enige ware’ wordt voorgesteld.
Recentelijk zijn de Nord Stream pijpleidingen opgeblazen. Het verhaal, de door de overheid goedgekeurde complottheorie, stelt dat de Russen hun eigen miljarden kostende gasleidingen hebben vernield. Details van dit narratief ontbreken. Vermoedelijk omdat die er ook niet zijn. Immers rond de lokatie van de aanslagen wemelt het van NAVO-schepen en radarinstallaties.

Kortom, de narratieven die overheid en media verspreiden zijn veelal ook -niet kloppende- complotten, zeg maar ongeloofwaardige complottheorieën.
Dat u regelmatig aan de verhalen van de overheid en media twijfelt is dan ook meer dan normaal. Elke logisch denkend mens denkt na over wat hem wordt voorgeschoteld, stelt vragen, toets de logica en soms zijn intuïtie.

Zo herkent u een mogelijk vals narratief

Waaraan herkent u een mogelijk vals narratief en mag u zich dan overgeven aan ‘complotdenken’?

• Er wordt een strakke verhaallijn gevolgd waarvan niet mag/kan worden afgeweken;
• Alleen deskundigen en wetenschappers die het voorgeschreven verhaal bevestigen komen aan het woord;
• Mensen, ook deskundigen en wetenschappers, met andere inzichten dan voorgeschreven, worden genegeerd, geridiculiseerd, aangevallen en verdacht gemaakt;
• Men ondersteunt het narratief door het selectief publiceren van (voor-)beelden, ook al zijn de gekozen voorbeelden getalsmatig niet representatief voor de feiten;
• Er wordt op het ‘wij-gevoel’ ingespeeld, zodat mensen met een afwijkende mening buiten worden gesloten;
• Andersdenkenden wordt een etiquette opgeplakt om hen maatschappelijk te isoleren: ‘aluhoedje’, ‘wappie’, ‘complotdenker’ of de meest effectieve ‘antisemiet’;
• Hetzelfde verhaal wordt keer op keer in verschillende vormen herhaald: herhaling verhoogt de geloofwaardigheid van de boodschap;
• Feiten en de voorgeschreven verhaallijn worden door elkaar gevlochten tot één ‘logisch’ verhaal;
• Met speelt in op oerangsten in beeld en tekst, zoals de angst om ziek te worden of te sterven;
• Het inspelen op schuldgevoel is ook krachtig: ‘jouw gedrag kan de ziekte of dood van een ander betekenen’;
• Moraliserende koppen bij artikelen plaatsen die de verhaallijn van een normatief kader moeten voorzien: ‘Niet-gevaccineerden zijn asociaal’.

Complotdenken is doordenken

U merkt wel dat hier ‘complotdenken’ bedoeld is als het doordenken en vragen stellen. Complotdenken is zoeken naar oorzaken, omdat nu eenmaal veel grote historische gebeurtenissen niet ‘enkelvoudige feiten’ zijn.

Welke vragen mag u zich bij veel overheidsnarratieven stellen?

• Wordt er direct na een gebeurtenis een ‘schuldige’ aangewezen?
• Wordt er een (uitgebreid) onderzoek niet nodig gevonden?
• Mogen er kritische vragen worden gesteld?
• Zijn er grote belangen of partijen in het geding die gesteund of beschermd worden door het officiële verhaal?
• Is het gepresenteerde verhaal / uitleg logisch en consistent?
• Zijn er andere betrouwbare bronnen met een andere geloofwaardige lezing?

Er is dus niets mis met denken-in-complotten. De uitdaging is wel om niet in een chronisch achterdocht te belanden waardoor geen enkel verhaal meer wordt vertrouwd. Ook de ‘complotdenker’ is aan zijn stand verplicht het gepresenteerde verhaal eerst zelf te onderzoeken zonder direct een oordeel te uiten. En dat laatste komt helaas ook voor.

Denk kritisch. Denk zelf na!