Het blijft muisstil rond de zogenaamde ‘witte kastjes’ in Apeldoorn. Bedoeld als state-of-the-art 5G-technologie lijken de kastjes nog geen signaal te geven. De leverancier RadioLED is vanaf het begin al onderwerp van speculatie over haar organisatie, haar vestigingsplaats, haar directeuren en haar financiers. Aanwijzingen dat er Russische financiers achter het bedrijf schuil gaan worden door het bedrijf en de gemeente Apeldoorn vooralsnog ontkend. Een onderzoek is onderweg. Wat weten we momenteel en wat vermoeden we? Een overzicht.
De versie voor FANS en VRIENDEN van EZAZ met alle verwijzende links vindt u hier.
Foto: De ‘witte kastjes’ in Apeldoorn (Foto: EZAZ.nl)
Die ‘witte kastjes’
Apeldoorn heeft inmiddels naam gemaakt met de zogenaamde ‘witte kastjes’, die kleine witte plastic doosjes (kabeldozen) hangend op zo’n 5 meter hoogte aan enkele honderden lantaarnpalen. We hebben er al vaak aandacht aan besteed. Zie hier een overzicht van de artikelen.
Het is de laatste tijd stil rond dit project. Dat roept vragen op bij bewoners die deze mysterieuze kastjes zien hangen. Wat zit er in? Eerdere telefonische navraag in mei 2022 bij de firma Spie, die onder meer digitale netwerken aanlegt, zijn de kastjes voorzien van antennes. Namens Spie gaf de heer Saaman aan dat SPIE verantwoordelijk was voor de aanleg (niet de exploitatie) van het netwerk, en heeft deze kastjes, ook wel ‘multi-points’ genoemd, aan de lantaarnpalen bevestigd. Daarbij heeft zij deze aansloten op elektriciteit (van de lantaarnpaal) en verbonden met de andere onderdelen van het netwerk zodat de signalen door het hele netwerk kunnen worden doorgegeven. De kastjes bevatten geen andere hardware, zoals door sommigen gevreesd, denk aan camera’s of microfoons, verzekerde Spie ons toen.
Pikant is dat de aanleg geen gemeentelijk initiatief is, maar dat de exploiterende firma RadioLED hiertoe het initiatief heeft genomen. Daarover komen we verder terug in dit artikel. Tweede opvallende punt is dat Apeldoorn partner blijkt te zijn in het ‘Smart Cities Alliance’ van de inmiddels voor velen bekende club van grote corporates World Economic Forum van de illustere oprichter en directeur Klaus Schwab.
Op haar website schrijft het WEF:
“Gegevens verzameld met behulp van IoT-technologieën helpen steden criminaliteit te bestrijden en vervuiling te verminderen. De G20 Global Smart Cities Alliance stelt wereldwijde beleidsnormen vast voor het verzamelen en gebruiken van gegevens, transparantie en publiek vertrouwen. Vanaf mei 2022 leidt de Alliantie Smart city governance-initiatieven in meer dan 36 steden over de hele wereld.“
Het World Economic Forum dat onlangs onder grote militaire bewaking in Davos bijeenkwam staat de laatste tijd onder hevige kritiek voor haar soms absurde agenda. Niet in de laatste plaats oogst deze mondiale lobbyclub kritiek omdat zij over de hoofden van gemeenten en landen zelf mondiale normen en agenda’s vaststelt. Daarmee is dit forum een ondemocratisch fenomeen dat besluitvormingsprocessen op lokaal en nationaal niveau volledig negeert.
Waarom de ‘eer’ Apeldoorn ten deel valt om vermeld te worden als ‘Smart City’ door het World Economic Forum, is onduidelijk. Welke invloed heeft de corporate-club uit Davos op Apeldoorn? Welke verplichtingen is de gemeente met ‘Davos’ aangegaan? Of is het louter PR van het WEF?
Volgens de website van de gemeente lijkt het project haar te overkomen. Een eigen visie op digitalisering van de openbare ruimte en straling ontbreken. Ook voor de bescherming van privacy doet de gemeente een stap achteruit en verwijst naar landelijke regelgeving en toezichthouders zoals het Antennebureau. Het project startte in januari 2019 met het ondertekenen van een ‘intentie-overeenkomst’ tussen de gemeente en RadioLED. Volgens de website Ondernemen055 zou dat op voorstel van RadioLED zijn gebeurd.
“In tijden van de nieuwe “Corona-realiteit” met hoge eisen aan de bandbreedte als gevolg van thuiswerken en de opkomst van digitaal onderwijs, biedt het RadioLED CoreNet – met zijn sterk beveiligde lokale Cloud-structuur – een “state of the art” Smart City Platform voor Apeldoorn“, schrijft een van de directieleden Peter van Gend op zijn LinkedIn-profiel. Velen zullen beamen gelukkig te zijn dat de ‘Corona-realiteit’ van digitale contacten weer plaatsmaakt voor een goed gesprek in café of thuis.
Toch is de rol van Apeldoorn als het gaat om de Smart City niet zo marginaal als het lijkt. Op de website van de G40, de 40 ‘grootste’ gemeenten van Nederland prijkt Apeldoorn als trekker van het Smart City project. De voor het project van RadioLED verantwoordelijke wethouder Wim Willems was voorzitter van de themagroep G40 Smart Cities. Eind 2022 trad hij af als wethouder van Apeldoorn en maakte de overstap naar het bedrijfsleven.
Wie is RadioLED?
Een team van kritische volgers van dit project heeft onderzoek gedaan naar de achtergronden van RadioLED. Onderstaande informatie is uit dit onderzoek afkomstig. De groep heeft een aantal keren met de toenmalig wethouder Wim Willems overleg gehad. Volgens opgave op 17 maart 2022, 10 juni 2022 en 27 september 2022. Daarbij kwamen de onderstaande mogelijke Russische verbindingen ter sprake. Tijdens het laatste overleg met Willems op 27 september 2022 was de wethouder volgens zeggen van de actiegroep erg geïrriteerd. Hij gaf aan dat de juridische afdeling haar werk had gedaan volgens het protocol voor de gemeente en er geen banden met Rusland zijn gevonden.
In de wereld van digitale technologie is RadioLED in Nederland een ‘mistery guest’, een onbekende aanbieder. Wat weten we van deze aanbieder?
Bij aanvang van het project in Apeldoorn heette het dat het bedrijf gevestigd was in Oostenrijk. De Holding zou aan de Kornstrasse 7 in Leonding in Oostenrijk zijn gevestigd. De gemeente gaf in al haar publicaties aan dat RadioLED dus een Oostenrijks bedrijf was. De holding van RadioLED aan de Kornstrasse 7A in Oostenrijk werd in november 2021 opgeheven. Ook had het bedrijf een vestiging in het plaatsje Baar in Zwitserland. Ook die vestiging is opgeheven en wel op 21 augustus 2022. De reden van deze laatste opheffing zou faillissement zijn.
Het heeft er alle schijn van dat RadioLED een zogenaamde ‘brievenbusfirma’ is en onder de vlag van LMG Lighthouse opereert, een bedrijf met een link naar de Panama Papers. Ook het adres waar RadioLED aanvankelijk gevestigd zou zijn geweest, Austrasse 14 Triessen in Liechtenstein, wordt in verband gebracht met de Panama Papers. Inmiddels is dit adres van de website van RadioLED verdwenen. Maar in het webarchief is het adres in een eerdere versie van de website van RadioLED nog te vinden. In de Austrasse 14 staan maar liefst ruim 300 bedrijven ingeschreven, waaronder een aantal met Russische banden. Volgens Google Maps zou op dit adres een bedrijf voor autobandenmontage zijn gevestigd. RadioLED meldt nu op haar website verhuisd te zijn in de Messinastrasse 30 in Triessen.
De actiegroep die bezorgd is om het aan te leggen datanet onderhoudt daarover met enige regelmaat contact met de verantwoordelijk wethouder Wim Willems, die zoals boven vermeld eind 2022 is afgetreden en is opgevolgd door Marco Wenzkowski.
RadioLED zou uit eigen middelen €18 miljoen investeren in het aan te leggen netwerk en zelf zorg dragen voor het via exploitatie terugverdienen van de investering. Toch is RadioLED geen kapitaalkrachtig bedrijf dat zomaar die 18 miljoen kan investeren. Volgens de bedrijvenwebsite Dun&Bradstreet bestaat het bedrijf uit 3 directeuren en heeft zij slechts een ingelegd kapitaal van EUR 10.000,-.
Een directeur betrokken bij 112 bedrijven
De drie directeuren zijn volgens de website van RadioLED: Gregory Engelbrecht, Lucas Mayr, Andreas Strasser (deze is volgens Linkedin een soort bestuurslid) en Peter van Gend (deze werkt volgens LinkedIn sinds oktober 2021 niet meer bij RadioLED). Zijn naam is inmiddels ook van de website afgehaald.
Bij Lucas Mayr valt op dat de naamstelling op de website van RadioLED niet overeenkomt met ‘Lucas Mair’, de naam die in de officiële registers wordt genoemd. Bij nazoeken stuitten wij op een overzicht op Dun & Bradstreet van de activiteiten van ‘Lucas Mair’, een lijst met functies in maar liefst 112 bedrijven, waaronder RadioLED en de eerder genoemde Lighthouse. Wie op ‘Lucas Mayr’ zoekt komt zelfs niet meer direct uit op RadioLED of Lighthouse. Is de spelling op de website van RadioLED bewust afwijkend om zoekers op een dood spoor te zetten?
RadioLED opereert onder de vlag van LMG Lighthouse Trust. De twee directeuren Lucas Mair (en niet ‘Mayr’) en Alexander Lins van RadioLED blijken ook de directeuren te zijn van LMG Lighthouse. Overal wordt duidelijk dat RadioLED onder de naam van LMG Lighthouse Trust opereert met als directeuren Alexander Lins, Lucas Mair en Stephan Gabriel.
De website is in de talen Engels, Duits en Russisch. Zo schrijven zij:
“Наши партнеры доктор Александр Линс, магистр права, магистр Лукас Майр и магистр Стефан Габриэль работают вместе более десяти лет. Их поддерживает отличная и компетентная команда в бэк-офисе”. Vertaald: “Onze partners Dr. Alexander Lins, Master of Law, Master Lucas Mayr en Master Stefan Gabriel werken al meer dan tien jaar samen. Zij worden ondersteund door een uitstekend en competent team in de backoffice.“
Eén van de 112 bedrijven waarvan de heer Mair ’tekeningsbevoegd zakelijk leider’ is, is het Russische energiebedrijf NIPIGAS. NIPIGAS is “a Russian leader in engineering, procurement and construction management.“
Het zal niet verbazen dat ook dit bedrijf op de Ausstrasse 14 staat ingeschreven als NIPIGAS GmbH. De directeur is ook hier de heer Lucas Mair.
We zien ook dat Mair genoemd wordt als mede-tekeningsbevoegd directeur bij de firma MSP Stiftung, eveneens in de Austrasse 14 in Triessen, Liechtenstein. Mede-directielid van MSP Stiftung is Johannes Christian Gasser. Deze naam komen we ook tegen in dit bericht uit 2017. Hierin wordt gemeld dat MSP Stiftung een aandeel van 9,9% heeft genomen in de Oekraïens-Russische Alfa Bank. Volgens dat bericht heeft namens MSP Stiftung Johannes Christian Gasser nu zitting in het bestuur van de bank. Medebestuurders zijn Mikhail Friedman (29,62%), de Duitse Khan (18,89%), Alexey Kuzmichev (14,7%), Petr Aven (11,17%) en dus MSP Stiftung (9,9%). Friedman en Aven worden beide beschouwd als Russische oligarchen die onder de anti-Russische sancties vallen.
Dat een MSP Limited, uit Zwitserland, op de internationale waarschuwingslijst staat, verdient ook nader onderzoek. Door de beperkte beschikbaarheid van gegevens is niet vast te stellen of deze MSP Limited verbonden is met MSP Stiftung uit Liechtenstein.
Voorlopige conclusie
Bovenstaande opsomming van bevindingen rond de firma RadioLED hoeft nog niet te duiden op zaken die verband houden met de aanleg van het netwerk door RadioLED. Maar zorgen zijn er wel. De vele wisselingen van informatie, vestigingsadres, de talrijke (brievenbus) firma’s op dat adres, de indirecte links met Russische financiers moeten bij de gemeente tot extra alertheid leiden. Uit besprekingen van de actiegroep met de vorige wethouder Wim Willems bleek naar eigen gemeentelijk onderzoek dat er geen problemen zijn gevonden. Toch is er bij de actiegroep twijfel gerezen omdat na het overleggen van bovenstaande informatie aan de gemeente op de website van RadioLED wijzigingen zijn doorgevoerd. Ook de naamsverwarring tussen ‘Mayr’ en ‘Mair’ roept vragen op.
Zorgen moeten er zijn over hoe dit project van € 18 miljoen geheel zelfstandig door deze kleine firma kan worden gefinancierd. De toch opmerkelijke personele banden, direct dan wel indirect, met een netwerk van financiers, allen op hetzelfde adres in Liechtenstein gevestigd, behoeft nader onderzoek. De vermoedelijk banden, via directiefuncties, met Russische bronnen, is in het licht van de huidige situatie in Oekraïne problematisch.
Een ander punt van zorg is de leemte die bestaat tussen de landelijke richtlijnen over de technische eisen waarin een systeem als deze moet voldoen en de beperkte bevoegdheden van gemeenten om een aanbiedend bedrijf te toetsen op betrouwbaarheid, soliditeit en expertise. Hierdoor is er geen enkel moment waarop door enige instantie de gangen van een bedrijf kan worden nagaan en daar ook consequenties aan kan verbinden.
De gemeente Apeldoorn moet transparant zijn over deze zaak. Is er onderzoek gedaan, door wie en met welk resultaat? De vaagheden rondom het bedrijf RadioLED kunnen de continuïteit van het project in gevaar brengen. Als de gemeente een aantal van haar diensten van dit systeem en deze firma afhankelijk gaat maken, moet er toch enige soliditeit achter de exploiterende firma zitten.
De huidige radiostilte doet vermoeden dat er al vertraging is. De vraag is waaraan die vertraging te wijten is. Ook de onduidelijkheid of de kastjes nu wel of niet werken en zo niet, wanneer dan wel, werpt een schimmige schaduw over dit in Davos aangeprezen project.
Lees ook: Amersfoort wordt toch geen ‘Smart City’.
Beluister ook onze podcast over Apeldoorn en RadioLED
