Verslonzende steden. Verdwijnende vertrouwde winkels. Allochtonisering van de samenleving. Veranderende woonbuurten en druk op Nederlandse gebruiken. De bevolking in Nederland verandert snel en niet alleen in aantal, maar vooral in samenstelling. Volgens demograaf en oud-hoofd demograaf van het Centraal Bureau voor de Statistiek Jan Latten gaat de immigratie te snel en is het niet meer bij te houden. Een overzicht van de ontwikkelingen.
Foto: Amsterdam (EZAZ)
Groei bevolking uitsluitend door immigratie
Immigratie is van alle tijden. Een regelmatig gehoorde uitspraak waar weinig tegen in te brengen is. Maar de laatste jaren gaat het wel erg hard. Op de jaren 2004-2006 na, toen meer migranten Nederland verlieten dan er kwamen, kent Nederland sinds 2008, en veel andere Westerse landen een aanhoudende en grootschalige immigratie. Sinds 2017 zijn er in Nederland bijna 1 miljoen mensen bijgekomen. We spreken over een periode van ruim 7 jaar. Dat zijn vier middelgrote steden. Het spreekt voor zich dat die 4 middelgrote steden de afgelopen tijd er niet bij zijn gebouwd. De sociale voorzieningen zoals gezondheidszorg en onderwijs zijn ook niet meegegroeid. In tegendeel, juist in het sociale domein wordt geklaagd over bezuinigingen.
De immigratie gaat zo snel en is zo omvangrijk dat de samenleving, bevolking en maatschappelijke organisaties het amper kunnen bijhouden. “De onstuimigheid van immigratie en de onstuimigheid van bevolkingsgroei houdt onze samenleving niet bij”, zegt Jan Latten, oud-hoofd demograaf bij het CBS. Latten spreekt dan ook niet over bevolkingsgroei, maar over een ‘bevolkingsexplosie‘.
Opvattingen sluipen in die niet passen bij de Nederlandse Grondwet
Het zijn niet alleen de aantallen die voor ‘uitdagingen’ zorgen. Ook de samenstelling van de immigranten veroorzaakt kopzorgen. Jan Latten: “Er komen mensen bij, maar die mensen hebben ook sociale kenmerken. Hoe meer mensen uit een ander land met een bepaald kenmerk komen, hoe meer de samenstelling hier verandert. De vraag is: leidt migratie tot integratie?”
Nee, zegt Latten: “Uit een recente publicatie van het CBS blijkt dat we een diverse samenleving hebben, maar de autochtonen gaan met de autochtonen om en Turken met Turken, Marokkanen met Marokkanen. In plaats van een samenleving zijn we een naastelkaarleving aan het creëren.”
Latten constateert dat uitgerekend de jongere generaties, de derde generatie, orthodoxer wordt. “Ze worden orthodoxer in het geloof en zonderen zich daarmee af. Helaas moeten we concluderen dat veel van de opinies die ze hebben niet stroken met onze Grondwet.”
De strijd om verschillende Nederlandse of christelijke tradities toont dat aan. Kerstmis heet nu ‘winterfeest’. Kerstverlichting met engelen of kerstbomen zijn vervangen door algemene feestverlichting, niet verwijzend naar het kerstfeest. Ook andere christelijke feesten als Pasen lijken steeds minder in de volksmond genoemd te worden. Daarvoor komt de ramadan of de iftar (diverse berichten op X), waaraan ook overheidsfunctionarissen of royals als Maxima deelnemen. Bij de kersttoespraak van koning Willem Alexander is de kerstboom inmiddels verdwenen.
Daling autochtone bevolking versnelt de allochtonisering
De grote instroom van immigranten komt in een tijd dat de autochtone bevolking getalsmatig afneemt. In bovenstaande grafiek is te zien dat sinds 2022 de dalende geboortecijfers nu zo laag zijn dat er meer autochtonen sterven dan er bij komen. Tegelijkertijd is de immigratie historisch hoog. Dat immigratie nodig is om de vergrijzing te compenseren lijkt weinig steekhoudend. Immers kan Nederland niet welvarend zijn bij zeg 15 miljoen inwoners? Het aantal inwoners dat Nederland in 1990 had.
Er moet volgens sommigen dan ook weer aandacht komen voor bevolkingspolitiek waarbij het krijgen van kinderen wordt gestimuleerd.
Het verbaast niet dat het aantal geboorten is afgenomen. Een aantal centraal gepropageerde culturele waarden sturen aan op ontmoediging om een gezin te stichten. Zo zorgt de aangejaagde angst voor klimaatverandering ervoor dat een deel van de twintigers en dertigers het ‘onverantwoord’ vindt om kinderen ‘op deze aarde te zetten’. De massaal gepromote LBTQ-beweging zorgt voor relaties die geen kinderen zullen voortbrengen. Deze beweging leidt er ook toe dat gezinnen als niet meer ‘van deze tijd’ worden gezien: man, vrouw, kinderen.
Ook de veranderde arbeidsmarkt werkt gezinsvorming tegen. Steeds meer banen zijn tijdelijk of anderszins onzeker. Daarbij komt nog het veranderde arbeidsethos bij de werknemers, die liever parttime willen werken, waardoor het inkomen ontoereikend wordt voor een stabiele gezinssituatie.
Een andere factor is van culturele aard: men wil ‘van het leven genieten’. Reizen, de wereld zien, betekent vaak uitstel van het zich vast vestigen dat de basis vormt voor het stichten van een gezin.
De woningtekorten, sterk oplopend door de gecreëerde stikstofcrisis en grootschalige immigratie, maken dat twintigers en dertigers steeds langer op een woning moeten wachten die geschikt is om kinderen te nemen. De tiny housing trend helpt ook niet echt om met ouders en kinderen op 35 m2 te leven.
Dat probleem wordt nog versterkt doordat in veel gevallen immigranten bij toewijzing van de schaarse woningen voor gaan op autochtone Nederlanders. Waardoor gezinsvorming wel bij de allochtonen kan plaatsvinden, maar bij autochtone dit moet worden uitgesteld.
Inmiddels leeft de helft van de bevolking alleen en hebben geen vaste relatie waaruit kinderen zullen voortkomen.
Onstuitbare trend
We moeten constateren dat immigratie een onstuitbare trend lijkt. Het lijkt zowel materiële belangen te dienen voor werkgevers, anderen zien weer immigratie als compensatie van de vergrijzing. Ook blijken er ideologische krachten te spelen die rassenmenging als panacee beschouwen voor elkaar bestrijdende nationale volkeren. Anderen zien een toekomst van één wereld, met één gemengd volk.
Daar tussendoor speelt de opvang van vluchtelingen, dat strikt genomen los staat van bovenstaande. Het recht op opvang bij oorlog en vervolging is een mensenrecht. Dit recht lijkt echter gekaapt door krachten die immigratie uit een of meer van bovengenoemde redenen promoten. En dat is niet in het belang van de (echte) vluchteling.
Ondertussen worden tegenstanders van massa-immigratie weggezet als racisten of nazi’s. Een volkomen misplaatste beschuldiging. Een deel van de massa-immigratie is immers zelf ‘racistisch’ van aard, namelijk het gestelde doel van het mengen van ‘rassen’.
Het wordt tijd om immigratie als maatschappelijk vraagstuk op te delen in deelvraagstukken en elk afzonderlijk te beoordelen en van beleid te voorzien. Voorlopig lijkt de stemming er een van blokkades en polarisering. Ondertussen groeien de problemen en de maatschappelijke spanningen.
Maar ook voor dat laatste zijn er partijen die hiervan kunnen profiteren.
En hoe zit dat met het ‘Holland-gevoel’? Die lijkt toch echt aan het verdwijnen, in amper één generatie. De gevoelens van vervreemding bij de autochtone bevolking zijn dan ook begrijpelijk en moeten een plek krijgen in de wijze waarmee met immigratie wordt omgegaan.
